Grodziska Ziemi Biłgorajskiej

Grodziska Ziemi Biłgorajskiej

Początki zainteresowań grodziskami Ziemi Biłgorajskiej sięgają czasów Michała Pękalskiego. Był on kluczową postacią powojennej archeologii powiatu biłgorajskiego. Historyk Stefan Wojciechowski nazwał go „samotnym działaczem i badaczem prowincjonalnym w Lubelskiem”, który w znaczący sposób przyczynił się do edukacji i popularyzacji wiedzy o regionie, zarówno wśród młodzieży, jak i starszego pokolenia. Jego praca pozostawiła trwały ślad.

Pękalski przez wiele lat współpracował terenowo z Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie, a w latach 1956–1958 pełnił funkcję kustosza w założonym przez siebie Punkcie Muzealnym w Biłgoraju. Był znanym regionalistą i pasjonatem archeologii, zgromadził imponującą kolekcję zabytków archeologicznych, które od 1964 roku stanowią podstawę muzealnych zbiorów w Biłgoraju.

Wśród jego artykułów o archeologii wyróżnia się praca poświęcona lokalizacji grodzisk na południowej Lubelszczyźnie. Pękalski badał możliwe miejsca dawnych grodów na terenie Ziemi Biłgorajskiej, które wcześniej były mało udokumentowane.

W Biłgoraju wskazał potencjalne grodzisko na terenie cmentarza, położonego na lekkiej wyniosłości otoczonej dawniej mokradłami oraz rzeką Białą. Według lokalnych przekazów miejsce to nazywano niegdyś „uroczyskiem za basztą”. Pękalski analizował także okolice Krzeszowa, gdzie potencjalne grodzisko lokował na wzgórzu Rotunda, zwanym też Zamczyskiem. Tradycja głosi, że w czasach Batorego stał tam zamek. W Tarnogrodzie, otoczonym przez bagna, parowy i wąwozy, Pękalski również widział potencjalne miejsce dawnego grodu. W swoich poszukiwaniach Pękalski wymienia także grodzisko w Goraju na cyplu lessowym nad rzeką Ładą. Obecnie lokuje się tutaj miejsce po wczesnonowożytnym dworze z 1615 roku.

Oprócz tego M. Pękalski wspominał również o interesującym obiekcie w Zamchu, który mógł być kiedyś gródkiem rycerskim. O tym miejscu pisał w swojej niepublikowanej książce pt. Nad Tanwią i Ładą, znajdującej się obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Biłgorajskiej.

Prezentujemy kilka ujęć miejsca domniemanego grodziska w Biłgoraju, znajdującego się na starym cmentarzu. Warto ponowić prace badawcze nad tymi jakże ciekawymi obiektami, które kryją w sobie ogromny potencjał poznawczy i mogą wzbogacić naszą wiedzę o przeszłości Ziemi Biłgorajskiej.

Napisał dla Was: dr Konrad Grochecki

(Fot. Konrad Grochecki)