Zespół Młyński

Zespól Młyński przy ul. Czerwonego Krzyża 37 jest otwarty dla zwiedzających:
– od wtorku do piątku w godz. 10.00 do 15.00 w miesiącach maj – październik
– w soboty i niedziele od 12:30 do 16:30 w miesiącach maj – październik
– w okresie od listopada do końca kwietnia Zespół Młyński jest nieczynny.

Ceny biletów
normalny: 10,00 zł
ulgowy: 8,00 zł

Zespół Młyński w Biłgoraju

Zabytkowy Zespół Młyński w Biłgoraju, zlokalizowany nad rzeką Białą Ładą powstał w połowie XIX wieku. W jego skład wchodziły: młyn wodny z turbinownią, spichlerz, wozownia (wiata) oraz dwa mosty z jazami. Pierwotnie stał tam również drugi spichlerz, który jednak został rozebrany w trudnym do określenia czasie. Najstarszy jaz został zniszczony przez wezbrane wody rzeki w roku 1932, kiedy to przez Biłgoraj przeszła potężna nawałnica. Odbudowano go jeszcze w tym samym roku. W trakcie niemieckiej okupacji, w roku 1942 pracujący przymusowo Żydzi wykonali drugi jaz; prace te były połączone z kopaniem nowego koryta rzeki Białej Łady.

Początkowo Zespół Młyński należał do właścicieli majątku Rożnówka. W międzywojniu stał się własnością Żydów, L. Wurmana i H. Szajnfelda. Po wkroczeniu Niemców do Polski w roku 1939 przeszedł on pod zarząd komisaryczny ze Stanisławem Jagielskim jako komisarzem. Po zakończeniu działań wojennych zespół został przejęty przez Zjednoczenie Przemysłu Młyńsko-Piekarniczego, by w roku 1947 wrócić w ręce prywatne, tym razem Franciszka Nowińskiego i Hipolita Krawczykiewicza. W kolejnych latach Zespołem Młyńskim zarządzały: Rejonowe Przedsiębiorstwo Młynów Gospodarczych w Kraśniku oraz Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” w Biłgoraju. Ostatecznie, w roku 1977 młyn wraz z innymi obiektami przekazany został na rzecz Muzeum Rzemiosł Ludowych w Biłgoraju. Niestety, już bez urządzeń, które rok wcześniej zostały wywiezione przez Gminną Spółdzielnię.

W roku 1987 młyn spłonął, nie istnieją też wspomniane jazy. Obecnie zespół młyński tworzą: zabytkowy, XIX-wieczny spichlerz (wpisany do Rejestru Zabytków oraz tzw. Chałupa Młynarza, również XIX-wieczny budynek, przeniesiony na teren zespołu młyńskiego z ulicy Ogrodowej w Biłgoraju.

Po reformie administracyjnej w roku 1998 Spichlerz wraz z Chałupą Młynarza stanowią własność Powiatu Biłgorajskiego, który przekazał ten XIX – wieczny Skansen w 2013 roku w użyczenie Muzeum Ziemi Biłgorajskiej w Biłgoraju Uchwałą Zarządu Powiatu w Biłgoraju.

W roku 2020 dzięki realizacji projektu pod egidą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach programu Ochrona Zabytków wykonano systemy alarmowe w budynkach Zespołu Młyńskiego, a także schody zewnętrzne (wejściowe) do Spichlerza i schody wewnętrzne prowadzące na piętro. W 2021 roku Muzeum aplikowało z powodzeniem o środki na impregnację budynku Spichlerza z programu Ochrona Zabytków do Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Prace zabezpieczające przed zapaleniem i degradacją drewna środkiem solowym przeprowadzone zostały w czerwcu i lipcu 2021 roku. Po ich zakończeniu w spichlerzu zorganizowano ekspozycje o charakterze etnograficznym, ukazujące dawne wierzenia ludowe mieszkańców Lubelszczyzny.
W celu uporządkowania prawnego działek przylegających do Spichlerza wytyczono na nowo geodezyjnie te działki i w ten sposób powiększono ogólną powierzchnię Zespołu Młyńskiego, co pozwala na prowadzenie tam różnego rodzaju przedsięwzięć o charakterze historycznym i kulturalnym. Całość działki Zespołu Młyńskiego została otoczona nowym płotem sztachetowym plecionym, zwanym dranczastym. W dniu 15 grudnia 2021 roku miała miejsce uroczystość symbolicznego otwarcia spichlerza, w ramach którego oddano do zwiedzania wystawę stałą ” W czarownym młynie” oraz wystawę czasową „Fotografie z etnoskrzyni”.
Zapraszamy serdecznie Państwa do zwiedzania Zespołu Młyńskiego w sezonie wiosenno – letnim. Zapisy chętnych do odwiedzenia naszego XIX wiecznego skansenu będziemy prowadzić za pośrednictwem kontaktu telefonicznego lub mailowego, które znajdują się w zakładce kontakt na naszej stronie internetowej.