24 marca: Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką

24 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, ustanowiony przez Prezydenta RP w 2018 roku.

Prezentowana grafika przedstawia Jana Łubiarza (z prawej) partyzanta z oddziału Józefa Steglińskiego – „Corda” i jego matkę – Anastazją.
Jan Łubiarz pomagał swojej żydowskiej znajomej – Icie Becher. 29 grudnia 1942 r. w Majdanie Nowym koło Biłgoraja Niemcy szukali Jana we wsi -nie mogąc go odnaleźć, zamordowali jego matkę (na grafice – z lewej), oraz babkę – Marię/Mariannę. Tego dnia Niemcy z 25. pułku policji SS zamordowali łącznie 7 osób za pomoc Żydom.
Jan Łubiarz zginął pod Ouchami w czerwcu 1944 r. Jego najmłodszy brat zginął w pacyfikacji Majdanu latem 1943 r.

Idąc do domu widziałem przez okno jak Niemiec strzelał do kur, a zabite kury sołtys nosił na furmankę, którą ci Niemcy przyjechali. W tym czasie Niemiec będący w domu kazał mojej babce Marii Łubiarz wyjść z mieszkania, przez sień na dwór. Gdy Maria Łubiarz przekraczała próg sieni, wtedy ten Niemiec strzelił do niej z pistoletu maszynowego w głowę. Widziałem to zdarzenie – zabijanie Marii Łubiarz. Po tej serii upadła nieruchomo na ziemię.

Franciszek Łubiarz (brat Jana).
Z całego rodzeństwa Łubiarzy tylko on przeżył wojnę.

Za udzielanie pomocy Żydom groziła kara śmierci a niemiecki aparat terroru angażował do współpracy ludzi, których można określić z perspektywy czasu jako margines społeczny. Powodowało to, że tylko nieliczni pomagali Żydom stale, żyjąc w strachu i niepewności jutra.

Na terenie powiatu biłgorajskiego w związku z pomocom Żydom zginęli m.in. Wisława i Paweł Trzcińscy, Florian Orliński (Oszust), Jan Gniduła, Katarzyna i Józef Kowal, Katarzyna Margol, Kazimierz Szabat, Jan Kukiełka, Katarzynę Grochowicz; Anastazję, Romana i Franciszka Kusiaków, Katarzynę Rybak, Jana Zarębę itp.

Z około 15 000 żydowskich mieszkańców powiatu biłgorajskiego wojnę przeżyło około 300. Ukrywali się w lasach i na polach, niekiedy znajdując schronienie w zabudowaniach swoich chrześcijańskich sąsiadów.