ALBUM: Biłgoraj i okolice w latach II wojny światowej w fotografii Edwarda Buczka

Szczegóły

Utworzono: wtorek, 12, lipiec 2016 09:43

W ostatnim czasie Muzeum Ziemi Biłgorajskiej w Biłgoraju wydało nowy album fotograficzny ze swoich zbiorów „Biłgoraj i okolice w latach II wojny światowej w fotografii Edwarda Buczka”, Biłgoraj 2015. Album zawiera blisko dwieście zdjęć z naszego regionu znakomitego biłgorajskiego fotografa Edwarda Buczka, który w latach II wojny światowej w Biłgoraju miał swój zakład fotograficzny, był także zaprzysiężonym fotografem Biłgorajskiego Obwodu Armii Krajowej. Stąd również wziął się pomysł albumu, który zawiera zdjęcia prezentujące nie tylko Biłgoraj i okolice, ale też pokazujące partyzantów - wybrane z kilkuset jego fotografii zachowanych w zbiorach muzeum.

Oprócz czarnobiałych fotografii, w albumie znalazły się zachowane kolorowe slajdy również autorstwa E. Buczka – w zbiorach muzeum mamy ich kilkadziesiąt - artysta uchwycił na nich okupacyjny Biłgoraj, pobliską wieś Puszczę Solską (dzisiaj dzielnicę miasta) oraz pobliskie wsie.

Te bardzo ciekawe zdjęcia i slajdy postanowiliśmy wzbogacić zachowanymi wspomnieniami z lat okupacji, ponieważ w naszym mniemaniu poszerza to percepcję odbiorców, ponadto, łatwiej w ten sposób wczuć się w klimat tamtych dni.

Konieczne także okazało się dołączenie do albumu krótkiego wspomnienia Córki pana Edwarda Buczka pani Barbary Buczek – Płachtowej, która w niezwykle skondensowany sposób opisała zarówno postać swojego Ojca, jak również charakter małego miasteczka jakim był Biłgoraj i najważniejsze wydarzenia widziane oczami małej dziewczynki.

Niniejsza publikacja ma na celu pokazanie fragmentu dorobku artystycznego i zawodowego biłgorajskiego fotografa E. Buczka, pracującego na tym terenie w okresie II wojny światowej, który  jako członek Biłgorajskiego Obwodu AK zajmował się szeroko pojętą dokumentacją fotograficzną dla potrzeb wywiadu. Fotografował także działalność tutejszych oddziałów partyzanckich. Wykonał też wiele zdjęć związanych bezpośrednio z Biłgorajem, utrwalając w ten sposób odchodzące niejednokrotnie w przeszłość postacie, widoki i zajęcia ludności.

Uzupełnieniem zdjęć partyzanckich są zdjęcia Biłgoraja i jego „cywilnych” mieszkańców, pokazujących zwykłe codzienne życie, jakże trudne w latach okupacji. Ciekawe są chociażby zdjęcia przedstawiające typowe zajęcia okolicznej ludności. Uwagę zwracają również fotografie ludności żydowskiej - mieszkańców Biłgoraja, szczególnie w kontekście wiedzy, że ci ludzie na fotografiach, najprawdopodobniej tej wojny nie przeżyli. 

Ten album to okazja do przypomnienia jak wyglądał Biłgoraj i jego okolica w latach II wojny oczami współczesnych.

Edward Buczek urodził się 21 listopada 1906 r. w Wójczy. W wieku dziewiętnastu lat (w 1925 r.) rozpoczął praktykę w zakładzie fotograficznym Milewskiego w Mławie. Później, już jako czeladnik w latach w latach 1928 – 1931 pracował w zakładzie fotograficznym Mowetza w Nowym Targu oraz w zakładzie Dudka w Brzesku koło Krakowa. W Biłgoraju rozpoczął pracę jako fotograf u Jana Brodowskiego w 1931 r. W następnym roku ożenił się z Jadwigą Szubartowicz, rodowitą mieszkanką Biłgoraja a dwa lata później wraz z żoną wyjechał do Ciechanowa i tam otworzył własny zakład fotograficzny.

Ponownie przyjechał do Biłgoraja wraz z żoną i sześcioletnią córką Barbarą po wybuchu II wojny światowej. Tutaj mieszkali przez cały okres okupacji niemieckiej. Początkowo E. Buczek pracował ponownie u J. Brodowskiego, ale później otworzył własny zakład fotograficzny. Działał także w biłgorajskiej placówce wywiadu Armii Krajowej, kierowanej przez Michała Kochmańskiego, w związku z czym zajmował się szeroko pojętą dokumentacją fotograficzną. Miał pseudonim „Polak”. Na terenie biłgorajskiego obwodu AK został zaprzysiężony jako fotoreporter partyzancki z prawem przebywania w obozach i oddziałach tegoż obwodu. Dla potrzeb organizacji wykonywał odbitki ze wszystkich amatorskich filmów przynoszonych przez Niemców. Robił też fotokopie dokumentów „wypożyczonych” z komendy niemieckiej policji kryminalnej (KRIPO). Edward Buczek dokumentował także życie obozowe oddziałów partyzanckich obwodu biłgorajskiego („Wira”, „Corda”). Był również w kontakcie z dr. Z. Klukowskim, szczebrzeszyńskim lekarzem, który gromadził archiwum Armii Krajowej na Zamojszczyźnie. Ponadto, z zamiłowaniem utrwalał na zdjęciach życie codzienne Biłgoraja i Ziemi Biłgorajskiej.

Po wojnie był poszukiwany przez Urząd Bezpieczeństwa, „wędrował” więc po Polsce z fałszywym dowodem tożsamości, później ponownie osiadł w Ciechanowie. W 1952 r. rozpoczął pracę fotografa w Katedrze Archeologii Polski Uniwersytetu Warszawskiego, prowadził też zajęcia z fotografii ze studentami. W 1959 r. przeniósł się z rodziną do Warszawy, gdzie zmarł w 1983 r. Zgodnie ze swoim życzeniem pochowany został na cmentarzu w Biłgoraju, obok żony Jadwigi, zmarłej w 1976 r.